Eğitim için yurt dışı tercihi – Türkiye’de eğitimlerini devam ettirmek için yurt dışını seçen gençlerin sayısı günden güne artıyor. Her yıl Türkiye’den yaklaşık 100 bin öğrenci eğitim için yurt dışına gidiyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) olgularına nazaran, genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik orantısı yüzde 27,4 ile rekor seviyeye ulaştı. Üniversite mezunlarında işsizlik orantısı ise son bir yılda yüzde 14’ten yüzde 15,2’ye yükseldi. Rekor seviyede olan işsizlik ve eğitim sistemine olan güvensizlik, gençleri ve ailelerini yurt dışını seçmeye itiyor. IEFT Yurtdışı Eğitim Fuarı’nın anketleri esas alan datalarına nazaran, yurt dışına çıkan mekteplilerin yüzde 72’si Türkiye’ye dönmek istemiyor. Türkiye’den yurt dışına açıkça büyüyen bir dimağ göçü yaşanıyor.
Pekala gençler neden yurt dışını tercih ediyor? Yurt dışına okumayan giden gençlerin iş bulma talihi daha mı yüksek? En çok hangi mektepler tercih ediliyor ve denk mektepler nasıl bulunuyor? Küresel Vizyon Yurtdışı Eğitim Bağdat Caddesi Umumî Yöneticisi Burak Aliçavuşoğlu ve eğitim danışmanı Pelin Sıngın, Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.
Küresel Vizyon Yurtdışı Eğitim Bağdat Caddesi Umumî Yöneticisi Burak Aliçavuşoğlu
Eğitim için yurt dışı tercihi
Küresel Vizyon Yurtdışı Eğitim Bağdat Caddesi Umumi Yöneticisi Burak Aliçavuşoğlu, Türkiye’de gençlerin gelecek tasasıyla yurtdışı eğitime yöneldiğini belirterek, eğitimin her aşamasında seçenek olarak önlerinde durduğunu lisana getirdi. Dimağ göçünün, memleketimizin geleceğini tehdit eden büyük bir sorun olduğunu görmemiz gerektiğine işaret eden Aliçavuşoğlu, “Bu sorunun önüne geçmek için yeni istihdam sahaları yaratmamız gerekiyor. AR-GE ve inovasyona ehemmiyet vermemiz gerekli. Ayrıyeten gençlerin özgürlük meydanlarını da genişletmemiz lazım” diye konuştu.
Gençler neden eğitim için yurtdışını tercih ediyor?
Türkiye’de eğitim maatteessüf güzel bir iş bulmak için yerinde değil. İş yerküresinde yaşanan gelişmelere koşut olarak patronlar artık; kendilerini mütemadi geliştiren, güzel aşamada yabancı lisanı olan, çalışkan, topluluğa ve etrafa hassas, entelektüel tarafı güçlü, kendi gelişimini durdurmayan kişilerle çalışmak istiyor. Bu nedenle gençler de kendilerini geliştirmek, vizyonlarını genişletmek, daha kalifiye olmak, iş müracaatlarında öne çıkmak ve böylece hayal ettikleri kariyere sahip olmak maksadıyla yurtdışında eğitim almayı istiyorlar.
“GELECEK KORKUSU TETİKLİYOR”
Türkiye’de 3 gençten 1’i işsiz. İşsizliğin bu yurtdışına göçlerdeki rolü nedir?
İşsizliğin ve gelecek korkusunun yurtdışına göçlerdeki tesiri epeyce ziyade. Ekonomik sebeplerin yanı sıra özgürlük yerine ihlal edildiğini düşünen, kendini mesut hissetmeyen ve geleceğinden telaş duyan pek çok genç, hayatını Türkiye’de değil, yurtdışında kurmak istiyor. Gençlerin bu tercihlerinin gerisinde kariyeri için âlâ bir adım atmak, memleketler arası bir şirkette çalışmak, farklı kültürleri tanımak, vizyonlarını genişletmek, kendilerini özgür hissetmek bölge alıyor. Türkiye’de düzgün bir mektep ve kısımdan mezun olduğu halde iş bulamaması nedeniyle yurtdışında ara eleman olarak çalışmaya giden çok çokça genç bulunuyor.
Ortaokulda da, lisede de, üniversitede de yurtdışına önemli bir eğilim laf konusu. Yurtdışında okuma isteği en çok hangi seviyede görülüyor? Velilerin bu mevzuda tesirleri ne?
Geçmişte, yurtdışında eğitim denildiğinde aklımıza yalnızca yurtdışında üniversite eğitimi almak ve/veya yurtdışında lisan eğitimi almak gelirken, bugün lise ve ortaokul talebeleri de yurtdışında eğitime yöneliyor. Bu değişimin art planında ise eğitimin kalitesindeki düşüş, daima değişen test sistemi, şahsi mektep fiyatları ve kaliteli mekteplerin sayısının az olması bölge alıyor. Günümüz yarışma yerküresinde aileler, evlatlarının güzel bir geleceğe sahip olması emeliyle evlatlarının kariyer planlamasını yapmaya, evlatları şimdi ilkokuldayken başlıyor.
Yurtdışında eğitim almış mekteplilerin iş bulma bahtı daha mı yüksek oluyor?
Yurtdışında eğitim alan, vizyonunu genişleten, kendini her açıdan geliştiren gençlerin iş hayatına bir adım önde başladıklarını söyleyebiliriz.
Yurtdışına giden mektepliler sanıldığı kadar yeterli eğitim alıyor mu?
Gittiğiniz memlekete ve mektebe bağlı olarak eğitimin kalitesi değişiyor. Örneğin, ABD, Kanada, İngiltere üzere memleketlerde eğitim kalitesinin hayli uygun olduğunu söyleyebiliriz.
MEKTEPLILERIN GÜVENLİĞİ
Yurtdışına giden talebeler inançta mi?
Talebelerimizin güvenliği konusunda devreye Küresel Vizyon olarak biz giriyoruz. Yurtdışına gönderdiğimiz talebelerimizle, onların aileleriyle, gittikleri mekteplerin yetkilileri ve konakladıkları yurdun yahut ailenin yetkilisiyle daima temas halindeyiz. Talebelerimizin güvenliği bizim için en kıymetli nokta. Talebelerimizin seçtiği mektepten kaldıkları aile yanına/yurda kadar her şey tarafımızca denetleniyor ve onların mesut bir biçimde eğitim alıp Türkiye’ye keyifli geri dönmeleri için çalışıyoruz.
Yurtdışına giden mektepliler barınma ve yemek muhtaçlıklarını nasıl karşılıyor?
Yurtdışına giden talebelerimiz, tercihlerine nazaran aile yanında ya da yurtta konaklayabiliyor. Hem aile yanı hem de yurtlar mekteplerimiz tarafından devamlı denetleniyor. Yemek ise mekteplinin tercihine nazaran yurtta ya da aile yanında karşılanabiliyor.
EN ÇOK TERCİH EDİLEN MEMLEKETLER
Yurtdışında eğitim için en çok hangi devletler ve hangi mektepler tercih ediliyor?
Lisan ve mesleksel eğitim için son yıllarda Kanada öne çıkıyor. Kanada, dolar kurunun da düşük olması nedeniyle cazip hale geliyor. Kanada’yı İngiltere, ABD, İrlanda, Malta üzere devletler takip ediyor. Lisans eğitimine baktığımızda Avrupa devletlerinin hem az maliyet hem de kaliteli eğitim açısından öne çıktığını görüyoruz.
Denk mektepler nasıl bulunuyor? Hangi devletlerin mektepleri denklikler sağlıyor?
Talebelerimizin gitmek istediği mektebin yerküre sıralamasındaki yanı çok değerli. Talebelerin eğitim alacakları mektebin, yerküre sıralamasında birinci binde olmasına dikkat etmeleri gerekiyor.
Yurtdışında lise ve üniversite okumanın koşulları nelerdir?
Yurtdışında lise ve üniversite eğitimi almak isteyen mekteplilerin not ortalaması ve yabancı lisan seviyeleri birinci aranan koşullar olacaktır. Burs başvurusu yapmak isteyen talebelerimizin spor, sanat vs. üzere bahislerde da yetkin olması gerekiyor.
Yurtdışı eğitim ortalama maliyeti ne kadar?
Üniversite eğitim ecirleri her devlette farklılık gösteriyor fakat şunu söyleyebilirim; Türkiye’deki kişisel üniversitelerin yıllık fiyatlarıyla birebir seviyelerde olacaktır. Lisan eğitimi için konuşursak, 6 aylık lisan eğitimi programları konaklama dahil 4 bin Avro’dan başlıyor. Birçok memleket Türk talebelere eğitim alırken çalışma müsaadesi de veriyor. Bu nedenle talebelerimiz aylık konaklama ve hayat masraflarını kendileri karşılayabiliyor.
Yurtdışına giden talebeler en çok hangi zorluklarla karşılaşıyor?
Bundan 10 yıl öncesine kadar gençler yurtdışına gittiğinde; armoni sağlayamama, adapte olamama ve aile hasreti üzere zorluklarla karşı zıdda kalırdı. Fakat teknolojinin gelişmesi ve toplumsal medyanın hayatımıza girmesiyle pek çok şey değişti. Mekteplerde ve konaklamanın yapıldığı yurtlarda/aile yanında gençlerin internet erişimi bulunuyor. Gençler istedikleri her an aileleriyle görüşebiliyor. Içtimaî medya farklı kültürler arasındaki duvarları kırdı, bu nedenle Türkiye’den yurtdışına giden bir genç, farklı kültürden gelen farklı bir gençle kolaylıkla muhabere kurabiliyor, yabancılık çekmiyor. Bunun dışında Türkiye’den yurtdışına giden bir gencin en zorlandığı şey olarak döviz kurlarını söyleyebiliriz.
Yurtdışında okumak isteyen bir talebenin tamamlaması gereken dokümanlar neler?
İstenen evraklar, gidilen devlete ve seçilen programa nazaran farklılık gösteriyor.
“BEYİN GÖÇÜ ÖNLENEBİLİR, LAKIN…”
Bu “beyin göçü” azaltılabilir mi? Nasıl?
Dimağ göçünün, devletimizin geleceğini tehdit eden büyük bir sorun olduğunu görmemiz ve bu sorunu önemsememiz gerekiyor. Bu sorunun önüne geçmek için yeni istihdam yerleri yaratmamız gerekiyor. AR-GE ve inovasyona ehemmiyet vermemiz gerekli. Ayrıyeten gençlerin özgürlük meydanlarını da genişletmemiz lazım.
Eğitim Danışmanı Pelin Sıngın
Gençler neden eğitim için yurt dışını tercih ediyor?
Aslında ailelere ve hangi yaş kümesi mektepliye bakarsak bakalım ortak söz; ‘kaygı’. Türkiye’de eğitim sisteminde daima değişiklik yaşanması, test bazlı eğitim sisteminin gençlerde ve ailelerde oluşturduğu gerilim, meçhul süreçler, iş bulamama ve gelecek korkusu talebeleri ve aileleri yurt dışı eğitim seçenekleri aramaya yönlendiriyor. En büyük etkenlerden biri de devletin ekonomik koşulları. Ekonomik koşullardaki belirsizliklerin bu süreci olumsuz etkileyeceği düşünülse de, gençler ve aileler bir çıkış yolu aramak için daha çok alternatif arayışına giriyorlar. Ve olağan hem gençler hem de aileler eğitim sistemimize güvenmiyor.
Türkiye’de 3 gençten 1’i işsiz. İşsizliğin bu yurt dışına göçlerdeki rolü nedir?
Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 17’sini genç nüfus oluşturuyor. Ancak maatteessüf, Avrupa’nın en genç memleketi olarak dikkat çeken Türkiye’de genç nüfus olarak nitelendirilen 15-24 yaş kümesinin, işgücü piyasasına ait sıkıntılardan en çok etkilenen küme olduğu da bir gerçek. Genç işsizlik, gelişmiş ve gelişmekte olan devletlerde kıymetli bir sorun ve bu sorun Türkiye için de makbul. Genç işsizlik nispetlerinde sağlıklı ve sürdürülebilir bir azalma ne yazık ki hâlâ yakalanabilmiş değil. Türkiye’de genç işsizlik nispetleri yaklaşık yüzde 19.
EĞİTİM SİSTEMİ İŞSİZLİĞE YOL AÇMAKTA
15-24 yaş aralığında bulunan genç nüfus olarak belirtilen öbekte var olan işsizlik sorunu eğitim durumları açısından incelendiğinde münhasıran üniversite görenlerde bu nispet hayli yüksek. Aslında bu durum sorunun ehemmiyetini daha da arttırıyor. Güçlü ve gelişmiş bir topluluk olmanın ön koşulu gençlere istihdam imkanları yaratmayı gerektirir. Elbette Türkiye’de işsizliğin nedenleri arasında eğitim ve istihdam münasebetinin kurulamamış olması da kıymetli bir taraf tutmakta. Emek piyasasının beklenti ve gereksinimlerini dikkate almayan eğitim sistemi işsizliğe yol açmakta. Genç nüfusun işsizlik nispetinin yüksek olmasının yanında, Eğitim durumuna nazaran işsizlik orantıları kadın-erkek açısından farklılık göstermekte. Mahsusen lisans yahut yüksek lisans mezunu ve velev en az bir yabancı lisan bilen, gazete ve mecmua izleyen, yerküredeki gelişmelerden haberdar olan, çağdaş teknolojilere ayak uydurabilen ve kendi ortamında mesleksel donanıma sahip olan gençler daha çok yurt dışına yöneliyor. Aslında ne yazık ki devletimizde önemli bir dimağ göçü yaşanıyor.
Ortaokulda da, lisede de, üniversitede de yurt dışına önemli bir eğilim laf konusu. Yurt dışında okuma isteği en çok hangi seviyede görülüyor?
Geçmiş yıllarda lisans, yüksek lisans ve lisan eğitimi için yurt dışını tercih eden aileler, lise periyodundan itibaren gerek yaz mektepleri gerek destekleyici programlar ve velev lise eğitimi için seçenekler arıyorlar.
Veliler, hangi münasebetlerle evlatlarını yurt dışında okutmak istiyor? Velilerin bu mevzuda tesirleri ne?
Korku, belirsizlik ve eğitim sistemine güvensizlik esas münasebet. “Çocuğum yeterli eğitim alabilecek mi?”, “İş bulabilecek mi?”, “Güvende olacak mı?”. Bir de doğal lise devrinde mecburi imam hatip ya da meslek lisesi yönlendirmeleri tesirli oldu son periyotta. Veliler tesirli doğal lakin ne yazık ki bu bahislerde çok bilinçli değiller. O yüzden seçim yaparken memleket, mektep, program vb. kesinlikle bir danışmanla görüşmelerini tavsiye ederim.
İŞE ALIMDA YURT DIŞI MEZUNLARI TERCİH EDİLİYOR
Yurt dışında eğitim almış talebelerin iş bulma bahtı daha mı yüksek oluyor?
Bu soruya “hayır” diyebilmeyi çok isterdim. Lakin maatteessüf yaşadığımız örnekler patronların de eğitim sistemimize pek güvenmediğini ortaya koyuyor. Devletimizin hatırı sayılır üniversitelerinden lisans mezunu olmuş ve lisan bilen bir öğrenci noktasına, yurt dışında 2 yıllık “college” dediğimiz mekteplerde eğitim almış öğrenci tercih edilebiliyor. Ben tekrar de yurt dışında eğitim almış talebelerimizin, büyük rehber Mustafa Kemal’in söylediği üzere, birer kıvılcım olarak gidip memleketlerine alev topu olarak geri dönmelerini diliyorum. Oradaki teknolojiyi, bilgiyi, inovasyonu alıp memleketlerine dönsünler.
Yurt dışına giden talebeler sanıldığı kadar yeterli eğitim alıyor mu?
Her devlet, her üniversite şahane değil elbette. Kimi memleketlerde para verip ders geçen mektepliler biliyoruz. Yurt dışında okuyacak talebenin de seçimini mesleğine, yeterliliğine ve velev karakterine nazaran yapması başarıyı getirir. Bir tıp talebesinin para vererek ders geçmesini ben şahsen istemem. O öğrenci orada tıp okumasın lütfen. Aileler de talebeler de fedakârlık yapıyor. Buna değmeli diye düşünüyorum. O nedenle mektep seçimi çok kıymetli.
Yurt dışına giden mektepliler inançta mi?
Katiyen evet. Bilhassa danışmanla gidenler için konaklama, karşılama vb. hizmetler fiyatsız. Konaklamalar da devlet denetiminde. Rastgele bir güvenlik sorunu yok. Lakin öğrenci kendi içtimaî hayatı içinde zati memleketinde de kendinden sorumlu.
Yurt dışına giden talebeler barınma ve yemek muhtaçlıklarını nasıl karşılıyor?
Aile yanı yahut yurt konaklama tercih edilebilir. Yurtlarda ortak mutfaklar mevcut. Aile yanında dilerse yemek alabilir. Lakin her şey kurallıdır. Yani bu bir misafirlik değil. Lisans ve yüksek lisansta apart öğrenci konutu de tutabilirler.
EN ÇOK İNGİLTERE, AMERİKA, KANADA
Yurt dışında eğitim için en çok hangi memleketler ve hangi mektepler tercih ediliyor?
Lisan mekteplerinde İngiltere, Amerika, Kanada, son periyotta İrlanda tercih ediliyor. Malta, biraz çokça Türk akınına uğradığı için tercihler düştü. Lisansta ise yeniden Kanada, İngiltere, Amerika, İrlanda olarak başlasak da maliyetler açısından bakıldığında; Avrupa devletlerinden Polonya, Almanya, Macaristan, İtalya, Avusturya. Onları takiben Baltık devletleri; Letonya, Estonya ve son periyotta popülerliği yükselen Asya, Güney Kore, Çin ve Rusya.
Denk mektepler nasıl bulunuyor? Hangi devletlerin mektepleri denklikler sağlıyor?
Denklik, önümüze çıkan en problemli mevzu. YÖK bu mevzuda mütemadi karar değiştiriyor. Bir yıl evvel denklik verdiği mektebe 1 yıl sonra vermeyebiliyor. Lakin umum olarak yerküre ranking sıralamasında birinci bine giren üniversitelerin direkt denkliği var diyebiliriz. Talebelere tavsiyem, gitmeden evvel tercih ettikleri mektep ile ilgili YÖK’e dilekçe verip denklik yazısını almaları. Sonradan değişiklik olsa bile bu doküman muteber oluyor.
Yurt dışında lise ve üniversite okumanın koşulları neler?
Liseler için yeniden lisan seviyesi kıymetli. Birtakım devlet ve mektepler başkaca bir kişilik ve haber testi uygulayabiliyor. Evladın toplumsal hayatı da değerli. Spor, müzik vb. uğraşlarının olması burs yolu açabiliyor. Üniversitede ise bu koşullar memlekete nazaran değişiyor. Ancak öncelikle lise mezunu olmak koşul. Kimi devletler, örneğin Almanya ve Avusturya, devletinizde birebir kısmı kazanma kuralı arıyor. Okuyacağınız kısma nazaran transkript notlarınız değerli. Sonraki koşul lisan natürel. Lakin lisan ehliyetli değilse hazırlık sınıfları da var.
Yurt dışı eğitim ortalama maliyeti ne kadar?
Bu külliyen memlekete ve programa nazaran değişen bir durum. Ancak Türkiye’de değil yerküre sıralamasına girmek; fiziki koşulları bile bir üniversiteye benzemeyen birçok vakıf üniversitesi var. Bence eğitim kamusal olmalı. Ticari tasa ya da gayelerle eğitim yapılmaz. Halbuki yurtdışında yerküre sıralamasında birinci bine girmiş üniversitelerde bu ticarethanelere harcadığından daha az maliyetlerle eğitim almanızın mümkün olduğu pek çok seçenek var.
Yurt dışına giden mektepliler en çok hangi zorluklarla karşılaşıyor?
Birinci etapta natürel ki bir kültür şoku yaşıyorlar. Bu, mektepliye nazaran 2 ile 5 hafta arasında atlatılan bir durum. Onun haricinde mahsusen lisans programlarında eğitim sistemi farklılıklarından doğan zorluklar olabiliyor. Bu, mahsusen Almanya ve Avusturya’da yaşanan bir durum. Zira eğitim sistemleri hayli sıkı. Bir de natürel mektepliler yeme içme konusunda çok mesut olamayabiliyor. Bilhassa son periyotta trend Asya üniversitelerine kaydı. Güney Kore, Rusya, Çin üzere memleketlerde biraz daha zorluk çekebiliyorlar.
HANGİ DOKÜMANLAR HAZIRLANMALI?
Yurt dışında okumak isteyen bir mekteplinin tamamlaması gereken evraklar neler?
Evraklar; almak istediği eğitime, devlete ve mektebe nazaran değişkenlik gösteriyor. Lakin umum olarak lisan mektebine gitmek isteyen bir öğrenci eğitim, aile ve finansal dokümanlarını ibraz ediyor. Lisans ve yüksek lisansta transkript, diploma, lisan malumatı ve buna eklenecek çeşitli zatî gelişim kursları, aktiviteler (spor, müzik vb.), lisans ve sertifikalar ehemmiyet kazanıyor.
Bu “beyin göçü” azaltılabilir mi? Nasıl?
Ben aslında ekonomistim. Biz, devlet siyasetimizi üretim iktisadına dönüştürmediğimiz ve bilhassa kalkınma iktisadımızı eğitim sistemimizle entegre etmediğimiz sürece bu dimağ göçü azalmayacaktır. Türkiye Cumhuriyeti kurulduğundan itibaren gerek köy enstitüleri, gerekse kalkınma ve eğitim programlarıyla aslında eğitim sistemini bulmuş ve tatbike koymuştu. Üzülerek söylemeliyim ki; son 20 yıldır üretimi terk ettik. Kalkınmak için vermemiz gereken eğitimleri planlamadık. Bakın bugün önemli bir atanamayan hoca problemimiz var. Matematiksel hesaplarla, hiç mezun vermeden, bu sayıyı 20 yılda eritebiliriz. Keza tarih kısmından mezun öğrenci polislik yapıyor, edebiyat mezunu hastanede sekreterlik işine başvuruyor. Dimağ göçünü azaltmanın tek yolu üretim iktisadına geri dönerek, kalkınma ve eğitim programlarını birbirine entegre etmekten geçiyor.
Haber: Miray Özbilek